Trong một vài năm trở lại đây, cùng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0), chuyển đổi số (digital transformation) là từ khóa được nhắc đến nhiều nhất. Để thành công trong cuộc CMCN 4.0 và để tránh bị tụt hậu, các quốc gia phải thực hiện chuyển đổi số, đặc biệt là chuyển đổi số cho các doanh nghiệp.
Chuyển đổi số là gì?
Khó để định nghĩa chính xác chuyển đổi số doanh nghiệp là gì, bởi vì đối với mỗi doanh nghiệp hoạt động trên một lĩnh vực sẽ có quy trình áp dụng khác nhau. Hiểu đơn giản, chuyển đổi số doanh nghiệp là việc sử dụng công nghệ kỹ thuật số vào các lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp, từ đó tận dụng lợi thế của công nghệ để tác động thay đổi mô hình kinh doanh, cách thức vận hành doanh nghiệp nhằm mang đến giá trị tốt hơn cho doanh nghiệp, thích ứng với xu hướng phát triển công nghệ trên toàn thế giới.
Theo Gartner – công ty nghiên cứu và tư vấn công nghệ thông tin hàng đầu thế giới đưa ra định nghĩa về chuyển đổi số như sau: “Chuyển đổi số là việc sử dụng các công nghệ số để thay đổi mô hình kinh doanh, tạo ra những cơ hội, doanh thu và giá trị mới”.
Còn Microsoft thì cho rằng: “Chuyển đổi số là việc tư duy lại cách thức các tổ chức tập hợp mọi người, dữ liệu và quy trình để tạo ra những giá trị mới”.
Tại Việt Nam, chuyển đổi số trong doanh nghiệp được hiểu theo nghĩa là quá trình thay đổi từ mô hình truyền thống sang doanh nghiệp số bằng cách áp dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud Computing)… thay đổi phương thức điều hành, lãnh đạo, quy trình làm việc, văn hóa doanh nghiệp.
Chuyển đổi số được hiểu đúng nghĩa sẽ là sự tác động để con người thay đổi tư duy làm việc, vận hành bộ máy, từ đó sẽ tìm cách để ứng dụng nó vào từng hoạt động cụ thể của doanh nghiệp. Không chỉ có tác động đến cách làm việc, cách quản trị doanh nghiệp mà nó còn có tác động đến văn hóa, môi trường làm việc của doanh nghiệp.
Chuyển đổi số cho doanh nghiệp là quá trình thay đổi mang tính chiến lược của một doanh nghiệp. Vì thế, không đơn giản là sử dụng một phương pháp, một mô hình là đã thành công, mà cần một quá trình thực hiện có kế hoạch với mục tiêu rõ ràng.
Sự khác biệt giữa chuyển đổi số và số hóa
Khi nhắc đến chuyển đổi số, nhiều người thường chỉ chú ý đến phần “số” mà vô tình quên mất phần “chuyển đổi”. Đó cũng là nguyên nhân dẫn đến sự nhầm lẫn giữa 2 khái niệm “số hóa” và “chuyển đổi số”.
Số hóa (Digitization)
Chuyển đổi số (Digital Transformation)
– Là quá trình hiện đại hóa, chuyển đổi các hệ thống thường sang hệ thống kỹ thuật số (như việc chuyển từ tài liệu số sang file mềm trên máy tính, số hóa truyền hình chuyển từ analog sang phát sóng kỹ thuật…).
– Số hóa giúp việc tìm kiếm và chia sẻ thông tin trở nên dễ dàng hơn, nhưng cách thức mà các doanh nghiệp sử dụng các bản ghi kỹ thuật số mới của họ phần lớn bắt chước các phương pháp tương tự cũ.
– Số hóa là một phần của quá trình chuyển đổi số
– Là sự tích hợp đầy đủ các công nghệ kỹ thuật số vào tất cả các lĩnh vực của một doanh nghiệp, ứng dụng các công nghệ để thay đổi cách thức vận hành, mô hình kinh doanh và đem đến những giá trị mới cho khách hàng của doanh nghiệp.
– Chuyển đổi số dựa trên những ứng dụng công nghệ mới (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud)…. Để thay đổi phương thức điều hành, lãnh đạo, quy trình thực hiện, văn hóa của doanh nghiệp.
Từ sự so sánh trên chúng ta có thể thấy rằng, số hóa chỉ là một phần trong “hệ sinh thái” chuyển đổi số. Nó có thể giúp doanh nghiệp làm việc hiệu quả hơn nhưng không phải là toàn bộ bởi bản chất của chuyển đổi số là đưa doanh nghiệp phát triển.
Sự nhầm lẫn giữa hai khái niệm này có thể khiến cho doanh nghiệp đưa ra những định hướng, quyết định sai lầm. Thậm chí có phần “ảo tưởng” về năng lực của mình trên đường đua chuyển đổi số.
Công nghệ – sai lầm mà nhiều doanh nghiệp mắc phải khi nhầm lẫn giữa hai khái niệm
Nhiều người nghĩ rằng, đầu tư nhiều vào công nghệ nghĩa là đang chuyển đổi số. Đầu tư càng nhiều thì chứng tỏ doanh nghiệp đang đi đầu trong chuyển đổi số. Đó là một suy nghĩ sai lầm của nhiều doanh nghiệp. Suy nghĩ này chỉ đang khiến cho doanh nghiệp “tiền mất tật mang” mà không mang lại hiệu quả. Thậm chí có phần hơi “ảo tưởng” về vị thế của mình trên trường đua chuyển đổi số.
Chuyển đổi số – liệu công nghệ đã đủ?
Mặc dù công nghệ giúp ích rất nhiều cho con người trong quá trình chuyển đổi số song nó chỉ dừng lại ở một nhân tố. Nếu chỉ tập trung vào công nghệ, doanh nghiệp chỉ dừng lại ở số hóa. Chuyển đổi số chỉ thực sự xảy ra khi có sự kết hợp giữa doanh nghiệp, con người và công nghệ:
– Doanh nghiệp: cần đưa ra những chiến lược kinh doanh đúng đắn có thể thúc đẩy số hóa các quy trình nội bộ và phát triển các mô hình kinh doanh mới. Đồng thời xây dựng kế hoạch chuyển đổi số tổng thể liên quan đến xây dựng hạ tầng dữ liệu, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng chính sách,…
– Con người: Thiết lập văn hóa số trong doanh nghiệp, thúc đẩy nhân viên làm quen, áp dụng và hiểu được tầm quan trọng của chuyển đổi số doanh nghiệp
– Công nghệ: Ứng dụng các công nghệ thông minh như: AI, Machine Learning, IoT,… vào quá trình vận hành doanh nghiệp
Và dù chuyển đổi số theo phương thức nào đi chăng nữa thì quá trình chuyển đổi số của doanh nghiệp chắc chắn phải tạo ra:
– Dữ liệu lớn: dữ liệu đầy đủ về các phiên bản số của các thực thể.
– Phương tiện thu thập, lưu trữ và kết nối dữ liệu lớn: IoT, Cloud, Big data
– Công cụ xử lý dữ liệu lớn: AI
– Các chính sách phù hợp cho công nghệ số
– Nhân lực làm chủ công nghệ số
Điều này mới làm thay đổi cơ bản về phương thức sản xuất của con người, và từ đó tạo ra nền kinh tế số.
Chuyển đổi số – sự lựa chọn sống còn của doanh nghiệp
Những bài học về sự thất bại của những ông lớn “vang bóng” một thời như Yahoo, Kodak,… hay câu chuyện thành công của những startup công nghệ như facebook, google, netflix,… là minh chứng rõ nhất cho thấy chuyển đổi số giờ đây không đơn giản chỉ dừng lại ở xu hướng nhất thời mà nó đã trở thành cuộc chiến sống còn của các doanh nghiệp.
Vậy tại sao chuyển đổi số lại quan trọng như vậy? Đơn giản bởi nó mang lại những lợi ích tuyệt vời cho doanh nghiệp.
Chuyển đổi số mang lại nhiều lợi ích như cắt giảm chi phí vận hành, tiếp cận được nhiều khách hàng hơn trong thời gian dài hơn, lãnh đạo ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn nhờ hệ thống báo cáo thông suốt kịp thời.
Qua đó, hiệu quả hoạt động và tính cạnh tranh của tổ chức, doanh nghiệp được nâng cao. Cụ thể:
– Xóa nhòa khoảng cách giữa các phòng ban trong doanh nghiệp.
– Tăng cường sự minh bạch và hiệu quả trong hệ thống quản trị doanh nghiệp
– Tối ưu hóa năng suất của nhân viên: Theo nghiên cứu từ năm 2017 của Microsoft tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, chuyển đổi số sẽ làm tăng năng suất lao động trong năm 2020 là 21%; 85% công việc trong khu vực sẽ bị biến đổi trong ba năm tiếp theo.
– Nâng cao khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp: Các giải pháp quản trị và vận hành số hóa gia tăng hiệu quả từ 30-40% cho tới 100 %.
Có thể thấy, chuyển đổi số mang lại rất nhiều lợi ích mà doanh nghiệp nếu biết tận dụng và có một chiến lược tổng thể, dài hạn thì chắc chắn sẽ tạo ra những cơ hội mạnh mẽ để đột phá trên thị trường “chuyển đổi số”.
Vì sao lại cần chuyển đổi số? Lợi ích của chuyển đổi số?
Tăng năng suất lao động – giảm chi phí “đường dài”
Bất kỳ khoản chi tiêu nào của doanh nghiệp cũng ảnh hưởng đến lợi nhuận chung. Công nghệ số sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm khá nhiều khoản chi mà bạn không ngờ đến, góp phần giữ lại nhiều lợi nhuận cho tập thể. Ví dụ: Trước đây, để kiểm tra, xem xét một sản phẩm, cần có phải sản phẩm thực tế, “cầm trên tay, nhìn bằng mắt thực”, nhân viên mới có thể đánh giá được. Điều này khiến doanh nghiệp tốn không ít chi phí, công sức cho mỗi lần “đánh giá” sản phẩm. Chuyển đổi số 4.0 sẽ giúp doanh nghiệp với gánh nặng này: trong quá trình hoàn thiện sản phẩm, bất cứ lúc nào, nhân viên cũng có thể nhìn nhận, đánh giá, quan sát sản phẩm trực quan trên hình ảnh kỹ thuật số.
Bên cạnh đó, dữ liệu trong thời đại chuyển đổi số sẽ được lưu trữ trên nền tảng công nghệ đám mây và có thể được hỗ trợ quản lý bởi các đơn vị cung cấp giải pháp lưu trữ bên ngoài doanh nghiệp. Nhờ vậy, nhân viên có thể tiết kiệm thời gian, dành thời gian toàn tâm, toàn lực cho những dự án khác. Giảm bớt áp lực, nhẹ bớt lo âu sẽ mang đến hiệu quả công việc tốt hơn rất nhiều.
Nếu không chuyển đổi số, doanh nghiệp vẫn có thể tự động hóa các quy trình một cách thủ công. Tuy nhiên, quá trình này tốn rất nhiều thời gian. Thay vào đó, nhân sự có thể dành cho những công việc khác tạo nên nhiều lợi nhuận hơn, ảnh hưởng tích cực đến năng suất và hoạt động của công ty. Theo một nghiên cứu của Microsoft: năm 2017, tác động của chuyển đổi số tới tăng trưởng năng suất lao động ở vào khoảng 15%, đến năm 2020, con số này là 21%.
Tăng cường vị trí cạnh tranh trên thị trường
Giữa kỷ nguyên với ngành công nghệ lên ngôi, chuyển đổi số trở thành vấn đề “sống còn” của doanh nghiệp. Đây không còn là sự lựa chọn mà là yếu tố duy trì, quyết định đến tương lai, sự tồn tại của tổ chức.
“Thương trường như chiến trường”, bên cạnh doanh thu cụ thể, các doanh nghiệp còn “cạnh tranh ngầm” với nhau về sự đổi mới, tốc độ hay khả năng thích ứng. Vô hình trung, chuyển đổi số càng có “động lực” để tăng tốc, chiếm lĩnh thị trường. Nhận thức rõ được những lợi ích từ công nghệ số, hầu hết các doanh nghiệp đều lấy đó làm mục tiêu để nỗ lực chuyển đổi số, tăng giá trị với khách hàng.
Để chuyển đổi hiệu quả, không chỉ “đi nhanh”, doanh nghiệp còn cần “đi đúng”. Chọn đúng giải pháp công nghệ tương thích, doanh nghiệp sẽ tiến xa, nâng cao trải nghiệm, đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng ở hiện tại và tương lai.
Mở rộng khả năng thu hút và giữ chân khách hàng
Với khả năng hỗ trợ doanh nghiệp dễ dàng kiểm tra lịch sử truy cập, thông tin cụ thể về dữ liệu, lịch sử của khách hàng, các giải pháp chuyển đổi số giúp doanh nghiệp có thể nắm bắt nhu cầu khách hàng và tạo ra giải pháp để mang đến cho khách hàng cảm giác trải nghiệm tốt nhất. Nếu không chuyển đổi số, doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều bất tiện trong kinh doanh, thậm chí mất đi lượng lớn khách hàng vì không đáp ứng được mong muốn của họ.
Forbes.com cho rằng: chỉ cần tải nhanh thêm 1 giây, doanh thu bán hàng sẽ tăng thêm $7.000 so với doanh thu $100.000/ hàng tháng.
Theo đó, tốc độ tải chậm sẽ khó thu hút được khách hàng, từ đó dẫn đến doanh thu thấp. Vì thế, nguyên tắc “1 giây chậm trễ có thể mất đến 7% doanh thu” luôn tạo áp lực đối với các doanh nghiệp trong cuộc cách mạng 4.0 lấy công nghệ làm chủ lực. Những giây đầu tiên khi trình duyệt bắt đầu xoay vòng có tầm ảnh hưởng đến doanh thu nhiều hơn bạn nghĩ!
Một trong những giải pháp được các doanh nghiệp lựa chọn hiện này: để tăng doanh thu, doanh nghiệp cần có website ổn định. Vì thế, “trao gửi” website cho một nhà cung cấp Hosting/VPS uy tín là một trong những “gạch đầu dòng” không thể bỏ qua trong quá trình chuyển đổi số doanh nghiệp.
Tạo sự kết nối giữa các phòng ban
Nhờ chuyển đổi số, nhân sự các phòng ban trong công ty sẽ trao đổi, cập nhật thông tin của nhau thường xuyên hơn. Với nền tảng quản trị tự động, nhân viên có thể dễ dàng chia sẻ nhiều nguồn thông tin, tài liệu. Không chỉ “ăn ý” với nhau trong công việc, đồng nghiệp còn có cơ hội quan tâm, hỗ trợ nhau nhiều hơn trong cuộc sống.
Thông tin minh bạch, rõ ràng
Khi doanh nghiệp tiến hành chuyển đổi số, nhân sự trong doanh nghiệp sẽ có thể chủ động tiếp cận với nguồn dữ liệu khổng lồ. Thông tin về hiệu quả của quy trình, tỷ lệ chuyển đổi kênh, giá trị lâu dài của khách hàng, … đều minh bạch để mọi nhân sự trong doanh nghiệp có thể theo dõi.
Không chỉ cho phép doanh nghiệp sắp xếp nguồn dữ liệu có trình tự, hợp lý, số hóa doanh nghiệp còn cho phép “chủ động toàn quyền” với nguồn dữ liệu của mình. Nhờ đó, người quản lý sẽ thuận tiện, chính xác và nhanh gọn trong từng quyết định.
Thực trạng chuyển đổi số của các doanh nghiệp tại Việt Nam
Chuyển đổi số hiện nay không còn là một ý tưởng hay tầm nhìn trong tương lai nữa. Đây là điều bắt buộc phải làm để thích ứng với thời đại số 4.0. Ngày 18/5/2016, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án hỗ trợ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025; ngày 03/6/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, phấn đấu để Việt Nam trở thành quốc gia số, trong đó chuyển đổi số cho doanh nghiệp có vai trò vô cùng quan trọng. Theo đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải tự tạo ra sức bật phát triển, với cốt lõi là việc số hóa doanh nghiệp trên mọi phương diện.
Tính đến nay, chuyển đổi số đã trở thành khái niệm quen thuộc đối với nhiều doanh nghiệp. Nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19, chuyển đổi số là nhu cầu, là giải pháp sinh tồn để duy trì và phát triển.
Theo nghiên cứu của Microsoft thực hiện tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, trước và sau khi đại dịch Covid-19 bùng phát, 74% lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng, đổi mới là bắt buộc và đóng vai trò quan trọng với khả năng chống chịu của doanh nghiệp. Có tới 98% các doanh nghiệp tiên phong trong quá trình đổi mới đều tin rằng đổi mới là chìa khóa để nhanh chóng đáp ứng thách thức và cơ hội của thị trường; 56% CEO của các doanh nghiệp lớn khẳng định rằng chuyển đổi số giúp tăng doanh thu. Nhìn chung, các công ty tiến hành chuyển đổi số thành công có lợi nhuận cao hơn 23% so với các công ty vận hành theo mô thức truyền thống.
Với đối tượng là những doanh nghiệp có quy mô lớn, đối tượng khách hàng đa dạng thì chuyển đổi số được thể hiện thông qua nhiều yếu tố. Nhiều doanh nghiệp đã xây dựng hệ thống quản lý khách hàng thống nhất qua các ứng dụng mobile. Qua đó, giúp khách hàng tích hợp và quản lý thông tin khi sử dụng nhiều dịch vụ khác nhau như thanh toán các hóa đơn gia đình, tiền điện, mua sắm hay các dịch vụ nghỉ dưỡng…
Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chưa nhận thức đúng vai trò chuyển đổi số trong cuộc CMCN 4.0, cụ thể, theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiện doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam chiếm khoảng 97% tổng số doanh nghiệp, trình độ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo còn thấp, có 80% đến 90% máy móc sử dụng trong các doanh nghiệp Việt Nam là nhập khẩu, gần 80% là những công nghệ cũ từ thập niên 1980 – 1990. Vì vậy, đổi mới là vấn đề sống còn đối với các doanh nghiệp này.
Trong tháng 4/2020, Cisco công bố báo cáo “Chỉ số phát triển kỹ thuật số của doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực châu Á – Thái Bình Dương”, thực hiện trên 1.340 doanh nghiệp tại khu vực nói chung và 50 doanh nghiệp Việt Nam nói riêng. Tại Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang đối mặt với những rào cản trong quá trình chuyển đổi kỹ thuật số như thiếu kỹ năng số và nhân lực (17%), thiếu nền tảng công nghệ thông tin đủ mạnh để cho phép chuyển đổi kỹ thuật số (16,7%), thiếu tư duy kỹ thuật số hoặc các thách thức về văn hóa kỹ thuật số trong doanh nghiệp (15,7%)…
Dù vậy, báo cáo cũng chỉ ra rằng, các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đang bước đầu đầu tư vào công nghệ Cloud Computing (18%), an ninh mạng (12,7%), nâng cấp phần mềm, phần cứng để chuyển đổi số (10,7%).
Tại Việt Nam, có một sự khác biệt rõ ràng giữa thực tế chuyển đổi số cũng như sự kỳ vọng về hiệu quả của chuyển đổi số giữa các doanh nghiệp có quy mô lớn so với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trong đó, các doanh nghiệp quy mô lớn chuyển đổi nhanh cũng như tin tưởng hơn đối với chuyển đổi số.
Hiện nay, ở Việt Nam, chuyển đổi số đã diễn ra hầu hết các loại hình doanh nghiệp và ở nhiều mức độ khác nhau. quá trình chuyển đổi số đã bắt đầu diễn ra, nhất là trong những ngành như tài chính, giao thông, du lịch… Chính phủ và chính quyền các cấp đang nỗ lực xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số. Hơn 30 thành phố dự định xây dựng Smart City với các nền tảng công nghệ mới…
Ngành Ngân hàng đã nghiên cứu và triển khai chiến lược chuyển đổi số bước đầu với ứng dụng IoT cho phép khách hàng truy cập, sử dụng dịch vụ ngân hàng, kết nối với các hệ sinh thái số khác trên nền tảng Internet (dịch vụ ngân hàng số Timo của VPBank, Live Bank của TPBank, E-Zone của BIDV…), hoặc cung ứng các dịch vụ ngân hàng thông qua ứng dụng được cài đặt ngay trên điện thoại di động (Mobile Banking…). Ở nhóm “Big 4” các ngân hàng lớn nhất Việt Nam, quá trình chuyển đổi số cũng diễn ra mạnh mẽ như Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đã ra mắt ứng dụng ngân hàng số VCB Digibank, là dịch vụ mới, nổi bật với sự đồng nhất về trải nghiệm, dễ dàng trong thao tác, tích hợp nhiều giải pháp bảo mật ưu việt. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) cũng tiên phong triển khai lắp đặt ATM đa chức năng (CDM) trên thị trường thẻ, từ đó, Agribank mở rộng tới các dịch vụ ngân hàng số hiện đại, như ngân hàng tự động Autobank, ứng dụng định danh khách hàng trực tuyến (eKYC), giao dịch rút tiền không cần thẻ… thay thế dần các phòng giao dịch hoạt động không hiệu quả.
Đối với lĩnh vực viễn thông, tại Diễn đàn Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh 2022 được tổ chức ngày 15/4/2022 tại Thành phố Hồ Chí Minh với chủ đề “Kinh tế số: Động lực tăng trưởng và phát triển Thành phố Hồ Chí Minh trong tương lai”, với hệ sinh thái chuyển đổi số khối Chính quyền, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) mang tới giải pháp Trung tâm điều hành thông minh IOC và nhận được sự quan tâm đặc biệt nhờ khả năng giám sát và điều hành thông minh tỉnh/thành phố. VNPT cho rằng, đây là yếu tố cơ bản để xây dựng thành công thành phố thông minh với hạ tầng nền tảng thông minh và thế hệ công dân số thông minh. Đến nay, VNPT IOC đã có mặt tại hơn 30 tỉnh/thành phố lớn và là “bộ não số” không thể thiếu với bất kỳ Chính quyền số nào. Bên cạnh đó, VNPT cũng cho ra mắt Hệ sinh thái ứng dụng công nghệ 4.0: vnFace; eKYC; SmartBot; vnSocial… Đây là những ứng dụng AI, Big Data tiên tiến nhất trong nhận diện, định danh điện tử, trợ lý ảo, mạng xã hội đa kênh, mục đích giúp doanh nghiệp nhanh chóng kiểm soát, điều chỉnh và triển khai những dự án kinh doanh số một cách chủ động, chuyên nghiệp theo xu thế chuyển đổi số thế giới.
Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel) là doanh nghiệp điển hình cho việc chuyển đổi số doanh nghiệp ngành Viễn thông tại Việt Nam. Tập đoàn đã thúc đẩy chuyển đổi số về quản trị trong tất cả các lĩnh vực: Công nghệ thông tin và dịch vụ số, sản xuất công nghiệp công nghệ cao, logistics…
Viettel là đơn vị cung cấp nền tảng công nghệ cho Hệ thống Quản lý tiêm chủng ngừa Covid-19 quốc gia, hỗ trợ hiệu quả cho chiến dịch tiêm chủng vắc-xin diện rộng trên toàn quốc. Nền tảng hỗ trợ, tư vấn khám, chữa bệnh từ xa (Telehealth) do Viettel giúp kết nối hơn 1.500 cơ sở y tế, cho phép khám, chữa bệnh trong điều kiện dịch bệnh.
Bộ Y tế bước đầu hình thành kho dữ liệu y tế tập trung và lưu trữ dữ liệu từ hệ thống thông tin do Bộ làm chủ quản và xây dựng phòng thí nghiệm khoa học dữ liệu, khai thác kho dữ liệu, hướng tới đào tạo nhân lực về khoa học dữ liệu ngành Y tế. Đây được xem như giải pháp để giải quyết bài toán khai thác hiệu quả dữ liệu y tế số, bởi xây dựng thành công và khai thác hiệu quả dữ liệu y tế số là tiền đề quan trọng nhất quyết định thành công của chuyển đổi số ngành Y tế. Năm 2022, Bộ Y tế cũng đẩy mạnh triển khai sổ sức khỏe điện tử hướng tới bao phủ toàn dân. Mỗi người dân có một sổ sức khỏe điện tử của riêng mình để chủ động quản lý. Khi đi khám bệnh, sổ sức khỏe điện tử này được coi như một quyển y bạ để các bác sĩ, cơ sở y tế sử dụng hỗ trợ trong các chẩn đoán, thăm khám chữa bệnh…
Trong lĩnh vực giáo dục, hệ thống quản lý học và thi trực tuyến K12Online của Viettel là công cụ để ngành Giáo dục duy trì việc dạy, học, kiểm tra, đánh giá trực tuyến. Trong thời gian diễn ra dịch bệnh, giáo viên và học sinh tại hơn 32.000 cơ sở giáo dục đã tổ chức gần 4.000 cuộc họp trực tuyến, 600 hội nghị, hơn 240.000 lớp học ảo, xây dựng hơn 400.000 học liệu số.
Công ty cổ phần Sữa Việt Nam Vinamilk đã chuyển đổi số bắt đầu từ mô hình văn hóa doanh nghiệp của mình. Doanh nghiệp đã áp dụng mô hình Agile với sự phát triển phần mềm để đưa sản phẩm đến tay khách hàng nhanh chóng. Công tác chuyển đổi số được thực hiện ở hầu hết các hoạt động như: Quản trị, tài chính, nhân sự, kinh doanh quốc tế và chuỗi cung ứng.
Sự phát triển nhanh chóng của dịch vụ gọi xe nước ngoài như Grab hay Uber cũng chính là đòn bẩy tạo giúp hình thành nở rộ các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ gọi xe trong nước như Be hay FastGo, đây là những doanh nghiệp có mô hình hoạt động hoàn toàn mới phụ thuộc hoàn toàn vào nền tảng công nghệ.
Đối với các doanh nghiệp có quy mô rất lớn, sở hữu tập khách hàng đa dạng như VinGroup đã xây dựng hệ thống quản lý khách hàng thống nhất như VinID, giúp khách hàng tích hợp và quản lý thông tin khi giao dịch với VinGroup ở nhiều dịch vụ khác nhau như thanh toán các hóa đơn gia đình, tiền điện, mua sắm hay các dịch vụ nghỉ dưỡng…
Theo Báo cáo kinh tế số Đông Nam Á năm 2021, dự báo tới năm 2025, nền kinh tế số của Việt Nam sẽ chạm mốc 50 tỷ USD. Điều này càng khẳng định, chuyển đổi số đang trở thành nguồn lực quan trọng để thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Qua đó, mở ra nhiều cơ hội và triển vọng tăng trưởng cho Việt Nam trong tương lai gần.
Giải pháp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trong cuộc CMCN 4.0
Hiện nay, tại Việt Nam các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chiếm khoảng 97% số lượng doanh nghiệp nhưng là nhóm gặp khó khăn trong việc chuyển đổi số nhất. Mặc dù đã có những nhận thức về sự cần thiết của chuyển đổi số, tuy nhiên, do khả năng sản xuất còn hạn chế, mức độ tự động hóa còn chưa cao nên các doanh nghiệp nhỏ và vừa khó áp dụng chuyển đổi số. Do đó, cần có một số giải pháp để các doanh nghiệp phát triển trong CMCN 4.0:
Ứng dụng các công nghệ của cuộc CMCN 4.0
Chuyển đổi số chính là việc ứng dụng công nghệ vào mọi hoạt động của doanh nghiệp, được thực hiện trong thời đại bùng nổ về công nghệ trên nền tảng của hệ thống Internet mạnh mẽ, chính vì vậy đòi hỏi trình độ rất cao cả về kỹ thuật cũng như nhân lực. Trong khi đó, Việt Nam vẫn còn đi sau thế giới về mặt công nghệ, chúng ta chưa làm chủ được các công nghệ lõi của chuyển đổi số, các hệ thống nền tảng cơ bản. Chính vì vậy, chuyển đổi số tại Việt Nam hiện vẫn cơ bản sử dụng các công nghệ sẵn có trên thế giới.
Để các doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi số thành công cần có cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin (cả phần cứng và phần mềm) phù hợp. Vì vậy, việc sở hữu cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phù hợp đóng vai trò rất quan trọng trong đáp ứng nhu cầu ngày càng mạnh mẽ của các doanh nghiệp Việt Nam trong ngắn hạn, cũng như về mặt lâu dài. Một vài xu hướng chuyển đổi có thể xem xét như sau:
– Cloud Computing có tính năng bảo trì, lưu trữ, quản lý, xử lý, phân tích và bảo mật dữ liệu bằng cách khai thác các máy chủ dựa trên Internet. Nhờ công nghệ này mà các doanh nghiệp có thể dễ dàng kiểm tra và phát triển Website, ứng dụng; phân tích, vận hành Big Data; lưu trữ dữ liệu Website thông qua Cloud Server; dễ dàng chia sẻ dữ liệu thông qua các nền tảng như: Google Drive, Dropbox, Shutterstock… Từ đó giúp doanh nghiệp hợp lý hóa quy trình, tối ưu hóa chi phí và nâng cao trải nghiệm cho khách hàng.
Ngoài ra, công nghệ này giúp điều chỉnh theo yêu cầu của doanh nghiệp, chỉ trả tiền cho những dịch vụ cần sử dụng. Vì vậy, sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí trong quy trình chuyển đổi số của doanh nghiệp mình.
– IoT : Trong thời đại ngày nay, IoT không còn là một khái niệm xa lạ. Về cơ bản, nó đề cập đến một mạng lưới các đối tượng vật lý được tích hợp với cảm biến, phần mềm và các công nghệ khác với mục tiêu kết nối và trao đổi dữ liệu với các thiết bị và hệ thống qua Internet. IoT được coi là một trong những công nghệ chuyển đổi kỹ thuật số được nhiều doanh nghiệp Việt Nam sử dụng vào quá trình chuyển đổi số doanh nghiệp của mình. Công nghệ này cung cấp khả năng hiển thị chi tiết, minh bạch về hàng hóa và hoạt động của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp tích hợp IoT có thể quản lý chặt chẽ hơn về quá trình vận hành của doanh nghiệp mình. Trong khi đó, nguồn dữ liệu, thông tin chi tiết và phân tích cụ thể được cung cấp bởi công nghệ IoT cho phép các doanh nghiệp đạt được các mục tiêu chuyển đổi số chính như vận hành hiệu quả, tăng tính linh hoạt và phục vụ khách hàng tốt hơn.
– Ứng dụng Robot : Robotics cũng là một trong những công nghệ chuyển đổi số lớn vào năm 2021. Theo khảo sát, có 1/4 doanh nghiệp sử dụng Robot thông minh trong hoạt động của họ. Tỷ lệ này ước tính sẽ tăng lên 1/3 trong hai năm tới, cho thấy một tương lai tươi sáng của công nghệ này.
Việc sử dụng Robot đã phát triển theo thời gian, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã ứng dụng Robot trong nhiều lĩnh vực như logistic, kỹ thuật, y học… Chuyển đổi số bằng Robot sẽ cơ bản giúp các doanh nghiệp giảm chi phí, cải thiện chất lượng môi trường lao động; đảm bảo tính đồng nhất và chất lượng sản phẩm, giảm thiểu tối đa những sai sót trong quá trình sản xuất. Từ đó, giúp doanh nghiệp có thể tăng tính linh hoạt và nâng cao uy tín của thương hiệu trên thị trường.
– Công nghệ thực tế ảo (VR): Công nghệ VR tạo ra một thế giới ảo do máy tính tạo ra. Công nghệ này giúp người dùng bước vào môi trường ảo, trở thành một phần trong đó. Nó đưa tới người sử dụng trải nghiệm hình ảnh ảo với khả năng tương tác qua những giác quan khác như thính giác, khứu giác và xúc giác.
Công nghệ này hiện nay đã được các doanh nghiệp Việt Nam ứng dụng trong các ngành y học, du lịch, bất động sản, kỹ thuật… Với ngành du lịch, công nghệ này khắc phục được những khó khăn phổ biến như không sắp xếp được thời gian, chuẩn bị nhiều hành lý hay lo ngại về chất lượng ăn ở. Chỉ với vài thiết bị công nghệ, khách hàng có thể di chuyển tới địa điểm du lịch ở khắp nơi trên thế giới một cách nhanh chóng. Đặc biệt, khi dịch bệnh diễn ra, công nghệ này cũng giúp các doanh nghiệp du lịch vực dậy, tìm ra con đường phát triển mới.
Giải pháp về nguồn nhân lực
Chuyển đổi số cần có nguồn nhân lực chất lượng cao để có thể làm chủ công nghệ mới, phục vụ cho việc triển khai chuyển đổi số và đó cũng là điều mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó khăn. Trên bình diện quốc gia, mỗi năm Việt Nam thiếu khoảng 90.000 nhân lực để phát triển nền kinh tế số, xã hội số trong khi các chương trình đào tạo ngành công nghệ thông tin trong nước vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. Con người là nguồn lực quý giá nhất của doanh nghiệp. Chiến lược phát triển nguồn nhân lực phải là một bộ phận trong chiến lược phát triển dài hạn của doanh nghiệp. Trong đó, trước hết, cần có giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hiện hữu của doanh nghiệp, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, chuyên viên chủ chốt thông qua các hoạt động huấn luyện, cập nhật kiến thức, trang bị kỹ năng cần thiết; thành thạo năng lực chuyên môn, nghiệp vụ; biết ngoại ngữ, trước hết là tiếng Anh; thành thạo công nghệ thông tin, máy tính… để nâng cao năng suất lao động; coi trọng công tác tuyển dụng, có chiến lược để bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao cho doanh nghiệp.
Giải pháp về vốn đầu tư
Đầu tư cho chuyển đổi số là đầu tư để thay đổi, từ nhận thức, chiến lược, nhân lực, cơ sở hạ tầng tới giải pháp công nghệ chính, vì vậy, đây là công cuộc đòi hỏi nguồn vốn đầu tư lớn. Tuy nhiên, việc sẽ phải đầu tư lớn về tài chính và nhân lực, trong khi chưa chắc chắn về hiệu quả cũng như đối mặt với nguy cơ thất bại, từ đó tạo nên rào cản lớn với các doanh nghiệp Việt Nam.
Giải pháp từ nhận thức của doanh nghiệp
Chuyển đổi số tại mỗi doanh nghiệp sẽ tác động lớn đến chiến lược kinh doanh, hình thức hoạt động của doanh nghiệp, vì vậy, đó sẽ là một sự thay đổi lớn tới toàn bộ doanh nghiệp, điều này gây áp lực cho các nhà lãnh đạo tại các doanh nghiệp này.
Một khảo sát cho thấy, 85% những người giữ vai trò ra quyết định quan trọng trong doanh nghiệp cho biết, họ chỉ có 02 năm để nắm vững về chuyển đổi số. Chính vì vậy, thực tế buộc các nhà lãnh đạo phải có được nhận thức kịp thời và đưa ra hành động sớm cho chuyển đổi số tại doanh nghiệp của mình.
Giải pháp tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)
Kinh nghiệm thành công của các doanh nghiệp thế giới cho thấy, bộ phận nghiên cứu và phát triển trong một doanh nghiệp rất quan trọng, cho dù hoạt động trong lĩnh vực nào, từ tiêu dùng đến sản xuất. Các doanh nghiệp đều đề cao nhiệm vụ nghiên cứu và phát triển để đưa ra những phát kiến, sản phẩm và cải tiến mới phục vụ tốt nhất nhu cầu thị trường.
Do vậy, việc tăng cường liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp có vốn FDI, cũng như các doanh nghiệp ở các quốc gia phát triển trên thế giới là điều kiện thuận lợi nhằm giúp nắm bắt tiêu chuẩn, kỹ thuật mới và tiếp cận tri thức, công nghệ mới đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Đây cũng được coi là giải pháp đi tắt, đón đầu hiệu quả nhất. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối đa khi tiếp nhận tri thức, công nghệ mới, các doanh nghiệp trong nước cần chuẩn bị tốt về yếu tố nhân lực để có thể hấp thụ tốt nhất thành quả của tiến bộ công nghệ toàn cầu…
Với tinh thần đổi mới của các doanh nghiệp hiện nay thì việc số hóa toàn diện là giải pháp không thể thiếu cho doanh nghiệp, đặc biệt là với chủ trương chuyển đổi số của Chính phủ trong những năm gần đây, các doanh nghiệp cần phải có sự chuẩn bị về tinh thần và tài chính, tạo nền móng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số trong tương lai. Các nhà lãnh đạo, quản lý cần nâng cao chuyên môn về chuyển đổi số để đưa ra các quyết định thay đổi và đầu tư đúng đắn cho doanh nghiệp.
